Türkiye’de Kadın İstihdamının Toplumsal Cinsiyet Perspektifiyle Değerlendirilmesi
DOI:
https://doi.org/10.33831/jws.v26i1.514Anahtar Kelimeler:
Toplumsal cinsiyet rolleri- kadın istihdamı- kadınların iş gücüne katılımı- emek piyasası- TürkiyeÖz
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kadınlar, birçok alanda erkekler ile aynı hak ve özgürlükleri elde edememiştir. Bu alanlardan biri de kadınların iş gücüne katılımı ve emek piyasasındaki durumlarıdır. Türkiye’de kadınlar iş gücüne çok fazla katılmamakta, katılsalar bile ev işleri ve ailevi sebeplerden dolayı erkeklere kıyasla daha fazla işten ayrılmakta, emek piyasasına katılırken ev işleri ve aile ile ilgili sorumlulukları üstlenmeye devam etmekte ve kariyerlerinde yükselirken sırf cinsiyetlerinden dolayı daha fazla engelle karşılaşmaktadır. Kadınların iş gücüne katılımıyla ilgili sorunlar, diğer faktörlere ek olarak toplum tarafından kadına ve erkeğe uygun görülen rollerle yani toplumsal cinsiyetle de yakından ilişkilidir. Kadın istihdamı ele alınırken kültürlerin önemli bir parçası olan toplumsal cinsiyet rollerinin göz ardı edilmemesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki kadın istihdamının toplumsal cinsiyet perspektifiyle değerlendirilmesidir. Literatür taraması yapılarak ve ikincil veriler incelenerek yapılan bu değerlendirme neticesinde, Türkiye’deki kadın istihdamında toplumsal cinsiyetin önemli ölçüde etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Anker, R. (1998). Gender and Jobs: Sex Segregation of Occupations in the World. International Labour Organization.
Arda-Özalp, L.F. (2021). Middle Income Trap: The Ignored Role of Women. Sosyoekonomi, 29(49), 33-46.
Avrupa İstatistik Ofisi (2020). 8 March 2020: International Women’s Day Only 1 manager out of 3 in the EU is a woman… … even less in senior management positions. https://ec.europa.eu/eurostat/ do-cuments/2995521/10474926/3-06032020-AP-EN.pdf/76390 1be-81b7-ecd6-534e-8a2b83e82934 (13.10.2024).
Avrupa İstatistik Ofisi (2023). Pupils in early childhood and primary education by education level and age - as % of corresponding age population, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/ view/EDUC_UOE_ENRP07/default/table?lang=en (09.10.2024).
Avrupa Parlamentosu Araştırma Servisi (2024). Women in politics in the 2024 election year, https://epthinktank.eu/2024/03/05/women-in-politics-in-the-2024-election-year/ (13.10.2024).
Birleşmiş Milletler (2023). For first time, women represented in all parliaments of the world. https://news.un.org/en/story/2023/03/1134117 (14.10.2024).
Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (2024). Facts and figures: Women’s leadership and political participation. https://www.unwomen.org/en/what-we-do/leadership-and-political-participation/facts-and-figures (07.10.2024).
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (2024). World Population Clock. https://www.unfpa.org/8billion (14.10.2024).
Bodur-Ün, M. (2019). Contesting global gender equality norms: the case of Turkey. Review of International Studies, 45(5), 828–847.
Borrowman, M. L. & Klasen, S. (2020). Drivers of Gendered Sectoral and Occupational Segregation in Developing Countries. Feminist Economics, 26(2), 62–94.
Buğra, A. & Yakut-Çakar, B. (2010). Structural Change, the Social Policy Environmentand Female Employment in Turkey. Development and Change, 41(3), 517-538.
Charles, M. (2003). Deciphering Sex Segregation: Vertical and Horizontal Inequalities in Ten National Labor Markets. Acta Sociologica, 46(4), 267–287.
Cohen, P.N. (2004). The Gender Division of Labor: “Keeping House” and Occupational Segregation in the United States. Gender&Society, 18(2), 239-252.
Çukur, T., Kızılaslan, N., Kızılaslan, H. & Çukur, F. (2020). Gender Perception towards Women in Rural Areas in Turkey. Rural Environment. Education. Personality. 277-285.
DEF. (2024). Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu.https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2024.pdf (06.10.2024).
Demir, A. (2020). Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Kariyer Kararsızlığı: Sinop Örneği. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(22), 1–17.
Donath, S. (2000). The Other Economy: A Suggestion for a Distinctively Feminist Economics. Feminist Economics, 6(1), 115–123.
Dustmann, C. (2005). The Assessment: Gender and the Life Cycle. Oxford Review of Economic Policy, 21(3), 325–339.
Dünya Bankası (2022a). Employment in services, female (% of female employment) (modeled ILO estimate). https://data.worldbank.org/indicator/SL.SRV.EMPL.FE.ZS (08.10.2024).
Dünya Bankası (2022b). Employment in services, male (% of male employment) (modeled ILO estimate). https://data.worldbank.org/indicator/SL.SRV.EMPL.FE.ZS (08.10.2024).
DSÖ (2024). Sexual health. https://www.who.int/health-topics/sexual-health#tab=tab_1 (06.10.2024).
Ecevit, Y. & Sarıtaş-Eldem, C., T. (2013) Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı ve İstihdamı, Türkiye'de Cinsiyet Eşitliğine Elverişli Ortamın Oluşturulması BM Ortak Programı. CEİD İzleme, 12-58.
Elson, D. (1999). Labour markets as gendered institutions: Equality, efficiency and empowerment issues. World Development, 27(3), 611–627.
Erikli, S. (2020). Çalışma Yaşamında Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığının Görünümü. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 39-60.
Espinosa, M. P. & Ferreira, E. (2022). Gender implicit bias and glass ceiling effects. Journal of Applied Economics, 25(1), 37-57.
Gedikli, C. (2019). Occupational Gender Segregation in Turkey: The Vertical and Horizontal Dimensions. Journal of Family and Econo-mic Issues, 41(1), 121–139.
GrantThornton (2024). Women in Business 2024 Pathways to Parity. https://www.grantthornton.co.uk/insights/women-in-business-2024-pathways-to-parity/ (06.10.2024).
Günlük-Şenesen, G. (2009). Glass Ceiling in Academic Administration in Turkey: 1990s versus 2000s. Tertiary Education and Management, 15(4), 305-322.
Günlük-Şenesen, G. & Özar, Ş. (2001). Gender-based occupational segregation in the Turkish banking sector. The Economics of Women and Work in the Middle East and North Africa, 4, 247-267.
Himmelweit, S. (2002). Making Visible the Hidden Economy: The Case for Gender-Impact Analysis of Economic Policy. Feminist Econo-mics, 8(1), 49–70.
Hoştut, S. (2020). Türkiye’de Devlet Üniversitelerinin Yönetim Kurullarında Kadın Temsili. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 3(2), 250-269.
Hymowitz, C. & Schelhardt, T.D. (1986) The Glass-Ceiling: Why Women Can’t Seem to Break the Invisible Barrier that Blocks Them from Top Jobs. The Wall Street Journal, 57, D1, D4-D5.
İlkkaracan, İ. (1998). Kentli Kadınlar ve Çalışma Yaşamı. Berktay, A. (ed.) 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler (285-302) içinde. Tarih Vakfı.
İlkkaracan, İ. (2012). Why so few women in the labour market in Turkey?. Feminist Economics, 18(1), 1-37.
İlkkaracan, İ., Kim, K. & Kaya, T. (2015). Sosyal Bakım Hizmetlerine Kamu Yatırımlarının, İstihdam, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Yoksulluğa Etkileri: Türkiye Örneği, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Bilim, Mühendislik ve Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulamaları Merkezi.
İlkkaracan, İ. & Memiş, E. (2021). Transformations in the Gender Gaps in Paid and Unpaid Work During the COVID-19 Pandemic: Findings from Turkey. Feminist Economics, 27(1-2), 288-309.
Kahraman, A., Tunçdemir, N. O. & Özcan, A. S. (2015). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Hemşirelik Bölümünde Öğrenim Gören Erkek Öğ-rencilerin Mesleğe Yönelik Algıları. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(2), 108-144.
Kaya, N., Turan, N. & Öztürk, A. (2011). Türkiye’de Erkek Hemşire İmgesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 8(1), 16-30.
Kongar, E. & Memiş, E. (2017). Gendered Patterns of Time Use over the Life Cycle in Turkey. R. Connely ve E. Kongar (Ed.) Gender and Time Use in a Global Context (373-406) içinde. Palgrave Macmillan.
Koray, M. (2011). Avrupa Birliği ve Türkiye’de “Cinsiyet” Eşitliği Politikaları: Sol-Feminist Bir Eleştiri. Çalışma ve Toplum, 29(2), 13-54.
Korkmaz, D. & Korkut, A. (2012). Türkiye’de Kadının İşgücüne Katılımının Belirleyicileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 41–65.
Lerner, G. (1986). The Creation of Patriarchy. V.1. Oxford University Press.
Nalbant, F. & Korkmaz, T. (2019). Feminist Teori Temelinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Türkiye Bağlamında Değerlendirilmesi. AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 165-186.
Memiş, E. & Kongar, E. (2020). Potential Impact of Daycare Closures on Parental Child Caregiving in Turkey. Levy Economics Institute.
Memiş, E. & Özay, Ö. (2010). Eviçi Uğraşlardan İktisatta Karşılıksız Emeğe: Türkiye Üzerine Yapılan
Çalışmalara İlişkin Bir Değerlendirme, Birkaç Arpa Boyu…21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar, Koç Üniversitesi Yayınları, 249-280.
Oakley, A. (1972). Sex, Gender and Society. London; New York Routledge.
OECD (2021). Employment: Share of female managers. https://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=96330 (12.10.2024).
OECD (2023). Women in politics. https://www.oecd.org/en/data/indicators/women-in-politics.html (13.10.2024).
OECD (2024). Education at a Glance 2024. https://www.oecd.org/en/publications/education-at-a-glance-2024_c00cad36-en.html (14.10.2024).
Öneş, U., Memiş, E. & Kızılırmak, B. (2013). Poverty and intrahousehold distribution of work time in Turkey: Analysis and some policy implications. Women’s Studies International Forum, 41, 55-64.
Özar, Ş. & Günlük-Şenesen, G. (1998). Determinants of female (non-) participation in the urban labourforce in Turkey. METU Studies in Development, 25(2), 311-328.
Özar, Ş. & Yakut-Cakar, B. (2013). Unfolding the invisibility of women without men in the case of Turkey. Women’s Studies International Forum 41, 24–34.
Öztürk, S. & Çoşar, A. K. (2017). İşgücüne Katılmama Kararında Toplumsal Cinsiyetin Rolü. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 527–543.
Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Mesleki Ayrımcılığın Analizi. Ege Akademik Bakış, 10(4), 1217-1230.
Pearse, R. & Connell, R. (2016). Gender Norms and the Economy: Insights from Social Research. Feminist Economics, 22(1), 30–53.
Sevilla, A. (2020). Gender economics: an assessment. Oxford Review of Economic Policy, 36(4), 725–742.
Şahin, S. & Bayhan, A. C. (2020). Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Ekonomik Boyutu. Lectio Socialis, 4(1), 59–74.
Toğrul, H. & Memiş, E. (2011). Feminist Economics and Its Continued Leap. Fe Dergi, 3(2), 4-18.
Toksöz, G. (2007). İşgücü Piyasasının Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Analizi ve Bölgeler Arası Dengesizlikler. Çalışma ve Toplum, 4(15), 57-79.
Toksöz, G. (2015) Kadınlar İşgücü Piyasasının Neden Dışında? Kapitalizm ve Patriarka Temelinde Bir Analiz. Çalışma Hayatında Ayrımcı-lık. Ankara: Kaos GL Derneği, 37-76.
TÜİK (2017). İBBS 1. Düzey ve Üç Büyük İle Göre Hanedeki Küçük Çocukların Gündüz Bakımı. https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=%C3%A7ocuk&dil=1 (08.10.2024).
TÜİK (2021a). Yaş grubu, öğrenim durumu, İBBS 1. Düzey, üç büyük ile ve erkeklere göre evlenilecek kadında aranan özellikler, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=%C3%B6zellikler (08.10.2024).
TÜİK (2021b). Yaş grubu, öğrenim durumu, İBBS 1. Düzey, üç büyük ile ve kadınlara göre evlenilecek erkekte aranan özellikler, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=%C3%B6zellikler (08.10.2024).
TÜİK (2021c). İBBS 1. Düzey, Üç Büyük İl ve Cinsiyete Göre Hanedeki İşlerden Genellikle Sorumlu Olan Kişiler, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=sorumlu%20olan (08.10.2024).
TÜİK (2022). Cinsiyete Göre Savcı, Hâkim Sayısı ve Oranı, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=hakim (13.10.2024).
TÜİK (2023a). Öğretim yılına göre okul öncesinde net okullaşma oranı, okul, öğrenci, öğretmen ve derslik sayısı, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=net%20okull (08.10.2024).
TÜİK (2023b). Cinsiyete göre 25-49 yaş grubunda olup hanehalkında 3 yaşın altında çocuğu olan ve çocuğu olmayan kişilerin istihdam oranları, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=istihdam (08.10.2024).
TÜİK (2023c). Cinsiyete ve Ekonomik Faaliyetlere Göre İstihdamın Yüzde Dağılımı, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=cinsiyete%20ve%20ekonomik%20faaliyetlere (12.10.2024).
TÜİK (2023d). İktisadi faaliyet koluna göre istihdam edilenler, NACE Rev.2, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=%C4%B0ktisadi%20faaliyet%20koluna%20g%C3%B6re%20istihdam%20edilenler (12.10.2024).
TÜİK (2023e). Yönetici Pozisyonlarındaki Bireylerin Cinsiyete Göre Dağılımı, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=Y%C3%B6netici%20pozisyonlar%C4%B1ndaki (09.10.2024).
TÜİK (2023f). Cinsiyete Göre Bakan ve Milletvekili Oranları, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=bakan (13.10.2024).
TÜİK (2023g). Cinsiyete Göre Vali ve Kaymakam Sayısı ve Oranı, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=kaymakam (13.10.2024).
TÜİK (2023h). Cinsiyete Göre Büyükelçi Sayısı ve Oranı, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=b%C3%BCy%C3%BCkel%C3%A7i (13.10.2024).
TÜİK (2023ı). Cinsiyete Göre Rektör Sayısı ve Oranı, https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=rekt%C3%B6r (13.10.2024).
TÜİK (2024a). Temel İşgücü Göstergeleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1 Erişim: 06.10.2024.
TÜİK (2024b). İşgücüne dahil olmama nedenleri https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=dahil%20olmama (08.10.2024).
TÜİK (2024c). İstatistiklerle Kadın 2023, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2023-53675#:~:text=Kad%C4%B1n%20milletvekili%20oran%C4%B1%20%19%2C9,say%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1n%20ise%20480%20oldu%C4%9Fu%20g%C3%B6r%C3%BCld%C3%BC (13.10.2024).
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı (2024). Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, https://www.tccb.gov.tr/kabine/ (13.10.2024).
Wuthrich, F. M. (2021). The AKP, party system change, and political representation bywomen in Turkey. British Journal of Middle Eastern Studies, 48(5), 873-889.
YÖK Başkanlığı (2024). Özet Akademisyen Sayıları, https://istatistik.yok.gov.tr/ (13.10.2024).
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Kadın/Woman 2000, Journal for Women's Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication, with the work [6 months] after publication simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access)
