“Lohusa” Filmi Üzerinden Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Sinemaya Yansıması
DOI:
https://doi.org/10.33831/jws.v26i1.525Anahtar Kelimeler:
“Lohusa” filmi- annelik- babalık- bakım- toplumsal cinsiyet rolleriÖz
Annelik, doğum, bakım gibi sosyal olgular toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümü temelinde biçimlenmiş olgular olarak kadının konumunu belirleyen, yeniden üreten ve meşrulaştıran birçok normu içinde barındırmaktadır. Buradan hareketle bu çalışma, 2023 yılında vizyona giren “Lohusa” filminin toplumsal cinsiyetle ilişkili olan bu konular üzerinden bir analizini yapmayı amaçlamaktadır. Sinemalarda toplamda 2.128.245 kişinin izlediği bir komedi filmi olan “Lohusa” filmi bir kadın filmi olarak tanımlanabilse de bir taraftan kadının doğal göreviymiş gibi meşrulaşan annelik ve bakımı sorgularken diğer taraftan da kadının annelik konumunu doğallaştırma ve yeniden üretme işlevi de görmektedir. Bu anlamda sinema bir kültür endüstrisi ürünü olarak var olan düzeni onaylama işlevini yerine getirirken bazen de popüler kültür ürünleri içinde çok fazla dile getirilmeyen olguları ve toplumsal sorunları da gündeme taşıyabilir. Bu yüzden sinemayı hem meşrulaştırıcı hem de dönüştürücü gücü olan etkili bir popüler kültür ürünü olarak tanımlamak mümkündür. Çalışmada, içerik analizi yöntemi kullanılarak film içinden belli temalar oluşturulmuş ve bu temalar üzerinden toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümü çerçevesinde, annelik, babalık, bakım konularının filmde nasıl ele alındığı ayrıntılı biçimde analiz edilmiştir. Sonuç olarak “Lohusa” filmi Türkiye sinemasında daha önce çok fazla işlenmemiş bir konuyu kadın gözünden ele alması itibariyle önemli görülmekle birlikte konuyu ele alış biçimi açısından yüzeysel ve konuyu toplumsal bir sorun olarak tanımlayabilme ve ele alabilme açısından oldukça eksik kalmıştır. Ayrıca film, toplumsal cinsiyet rolleri ile ilgili kadın ve erkeğe yüklenen bazı özellikleri de doğallaştırması açısından düzeni meşrulaştırıcı ve yeniden üretici konumundan kurtulamamaktadır.
Referanslar
Abisel, Nilgün. (1994). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: İmge Kitabevi.
Akpulat, Hasan. (2023). Türk Sinemasında Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Temsili: Şendul Şaban (Kartal Tibet, 1985) Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(146), 457-467.
Akşit- Vural, Elif E. (2013). “Annelik, Feminizm, Tarih”, Doğu Batı Toplumsal Cinsiyet II, 16, 64, 181-200.
Badinter, E. (1992). Annelik Sevgisi 17. yüzyıldan Günümüze Bir Duygunun Tarihi. (K. Çelik, Çev.) İstanbul: Afa Yayıncılık
Badinter, E. (2020). Kadınlık mı Annelik mi? Çeviren A. Ekmekçi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Belkıs, Ö. (2016). Anneliğin Akademik Kariyer Gelişimine Etkileri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 250-263.
Berg Bruce, Lune Howard. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Çev. Ed. Hasan Aydın, Konya: Eğitim Yayınevi.
Bozok, Mehmet. (2018a). “Türkiye’de Ataerkillik, Kapitalizm ve Erkeklik İlişkilerinde Biçimlenen Babalık”, Fe Dergi 10, no. 2 (2018), 31-42.
Bozok, Mehmet. (2018b). Ebeveynlik, Erkeklik ve Çalışma Hayatı Arasında Türkiye’de Babalık, Anne Çocuk Eğitim Vakfı Araştırma Raporu.
Coşkun, Çiçek. (2021). “Türk Sinemasında Kadın ve Anlatı: Arım, Balım, Peteğim’ den On Kadın’a”, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 56, 30-40.
Coward, Rosalind. (1995). Şu Hain Kalplerimiz Kadınlar Erkeklere Neden Teslim Olurlar? Çev. A. Bora, A. Emre. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Dedeoğlu, Saniye. (2017). “Türkiye’de Refah Devleti, Toplumsal Cinsiyet ve Kadın İstihdamı” Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın içinde, derleyenler Saniye Dedeoğlu ve Adem Yavuz Elveren, 211-229. İstanbul: İletişim Yayınları.
Diken, Bülent, Laustsen, Carsten B. (2010). Filmlerle Sosyoloji, Çeviren Sona Ertekin. İstanbul: Metis Yayınları.
Durmaz Bodur, Nursel. (2023). “Farklı Gelir Gruplarındaki Kadınların Ortak Sorunu: Bakım Krizi”, İktisat ve Toplum, Sayı 149, 64-73.
Ennis, Linda Rose, (2014), Intensive Mothering: The Cultural Contradictions of Modern Motherhood, Toronto: Demether Press.
Erdoğan İ., Alemdar, K. (2010). Öteki Kuram Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi, Ankara: Erk.
Esping Andersen, G. (2011). Tamamlanmamış Devrim Kadınların Yeni Rollerine Uymak, Çeviren Selin Çağatay, İstanbul: İletişim Yayınları.
Fiske, John. (1999). Popüler Kültürü Anlamak, Çeviren Süleyman İrvan, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Gans, Herbert. (2020). Popüler Kültür ve Yüksek Kültür, Çeviren Emine Onaran İncirlioğlu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
İlkkaracan, Pınar (2018). Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik. İstanbul: İletişim Yayınları.
Karadeniz, F. Ş., Aydın Ateş, N. (2021). “Sosyal Çevrenin Lohusalık Dönemindeki Rolü” Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3):260-265.
Kaymaz Mert, Melek. (2022). Türk Sinemasında Toplumsal Cinsiyet Gerçeğine Farklı Bir Bakış: Değişmek Zorunda Olan Kadınlar. Yazıt Kültür Bilimleri Dergisi, 2(1), 9-24.
Khademi, K., Kaveh, M. H. (2024). “Social Support as a Coping Resource for Psychosocial Conditions in Postpartum Period: a Systematic Review and Logic Framework”, BMC Psychology, 12:301, 2-12.
İmançer, Dilek, Gürses, İlknur, Güreş, Emel. (2010). “Türk Sinemasında Kadın Yönetmenler Açısından Kadın Temsili: Yeşim Ustaoğlu ve Pandora’nın Kutusu”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 13. 181-210.
Kılıç, Yusuf, Eser, Elvan. (2018). “Lohusalık Sendromu (al ana/alkarısı/albastı)’nun Eskiçağ Yakındoğu Toplumlarının Kültürlerindeki İzleri: Lilith Gerçeği”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5 (17 ek), s. 29-60.
Korkmaz, Nilüfer. (2008). “Kültürel İncelemeler Geleneğinde Kültür, Popüler Kültür ve İdeoloji Sorunu”, Medya, Popüler Kültür ve İdeoloji içinde. Der. L. Yaylagül, N. Korkmaz, Ankara: Dipnot Yayınları.
Miller, T. (2010). Annelik Duygusu Mitler ve Deneyimler. Çeviren Gül Tunçer, İstanbul: İletişim Yayınları.
Mitchell, J. (2006). Kadınlar En Uzun Devrim. Çevirenler, G. İnal, G. Savran, Ş. Tekeli, F. Tınç, Ş. Torun, Y. Zihnioğlu. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Ozansoy Tunçdemir, Nihan. (2024). “Toplumsal Cinsiyet ve Annelik: Kadınların Deneyimleri Üzerinden Nitel Bir Araştırma”, Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, Sayı VII (1), 178-207.
Özel, Sedat, Özay Deniz. (2021). “Yeni Medya Ortamlarında İzleyici Seçimi ve Algoritmaları Netflix Örneği”, İlef Dergisi, 8 (2), 297-324.
Öztürk, Ruken. (2000). Sinemada Kadın Olmak, İstanbul: Alan Yayıncılık.
Özgür, Özlem. (2018). Türk Sinemasında Baba Temsili. Konya: Palet Yayınları.
Rich, Adrienne, (1995). Of Woman Born Motherhood as Experience and Institution. London: W. W. Norton and Company Ltd.
Rogan F, Shmied V, Barclay L, Everitt L, Wyllie A. (1997). "Becoming a mother developing a new theory of early motherhood. Journal of Advanced Nursing. May;25(5):877-885.
Sancar, Serpil. (2013). Erkeklik İmkânsız İktidar Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler, İstanbul: Metis Yayınları.
Szurek Cabanas, R., Navarro Carrill, G., Martínez Sánchez, C. A., Oyanede, J. C., Villalobos, D. (2024). “Socioeconomic Status and Maternal Postpartum Depression: a PRISMA-Compliant Sys-tematic Review”, Current Psychology, 43:27339–27350.
Tanrıverdi, Gülbu. (2015). “Lohusa Kültürel Özellikleri Tanılama Rehberi”, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18:1, 68-77.
Timurturkan, M. (2019). Özel Sektörde Çalışan Yönetici Kadınların Annelik Anlatıları Deneyimler, Beklentiler ve Annelik İdeolojileri. İnsan ve Toplum.
Timurturkan, M. (2020). Biyoiktidar, Beslenme ve Annelik: Emzirmenin Kültürel ve Politik Görünümleri, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 40(1), 219-248.
Tong, R., Botts, T. F. (2021). Feminist Düşünce, Çeviren. B. S. Aydaş, İstanbul: Sel Yayıncılık.
Yaşartürk, Gül, (2018). 2000 Sonrası Türk Sinemasında Değişen Kadın İmgeleri: “Mavi Dalga” Filminde Özne Olarak Kadın ve “İkimizin Yerine” Filminde Anlatının Gizemi Olarak Kadın, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 8(3), 518-525.
Yaşartürk, Gül, (2022). Sinema ve Toplumsal Cinsiyet Türk Sineması’ nda Ev, Emek, Cinsiyet ve İktidar İlişkileri, Ankara: Nika Yayınevi.
Yaylagül, Levent, (2008). “Frankfurt Okulu’nda Kültür Endüstrileri ve Kitle Kültürü Yaklaşımı”, Medya, Popüler Kültür ve İdeoloji içinde. Der. L. Yaylagül, N. Korkmaz, Ankara: Dipnot Yayınları.
Yıldırım Ali, Şimşek Hasan. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yıldırım, Yüksel. (2021). “Tarihsel Süreç İçinde Türk Sinemasında Kadın (1920-1990)”. International Journal on Social Sciences, 6:4, 71-85.
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Kadın/Woman 2000, Journal for Women's Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication, with the work [6 months] after publication simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access)
