Neoliberal / Muhafazakar Evde Bakım Politikaları Kıskacında Kadın Emeği: Evde Bakım Uygulamalarının Değerlendirilmesi
DOI:
https://doi.org/10.33831/jws.v17i2.209Anahtar Kelimeler:
kadının bakım emeği- sosyal politika- evde bakım uygulaması- neoliberalizm ve muhafazakârlıkÖzet
Bir toplumsal ilişkiler dizisi olarak ataerkinin, eril dayanışma biçimleri ve kadın ile erkek arasında sürdürülen eşitsiz güç ilişkileriyle kapitalizme eklemlendiği tarihsel süreçte, norm olarak kabul edilen erkeğin karşısında, kadının varlığının ve emeğinin değersiz ve ikincil kılındığına tanıklık etmekteyiz. Bu tarihsel sürecin sistemi olan ataerkil kapitalizmde cinsiyetçi işbölümü, kadınların öncelikli olarak yeniden üretim işlerinden sorumlu tutulmasına, erkeklerin ise toplumsal ve ekonomik sistemin aktörleri olarak konumlamasına hizmet etmektedir. Kapitalizmin ataerkiyle ortaklaşması genel olarak politikaları neoliberal ekonomiyle şekillendirirken, muhafazakâr söylem ve pratiklerin de içerilmesini mümkün hale getirmiştir. Böylece bakım politikaları söz konusu olduğunda, bir yandan devletin kamusal hizmetlerden çekilerek, bakım hizmetlerinin piyasalaştırılmasına, diğer yandan ailenin idealize edilerek, kamusal hizmet boşluğu yaratılan alanda tüm yükün ev içine aktarılmasına hizmet eden uygulamalar giderek yaygınlaşmaya başlamıştır. Söz konusu bu bakım politikaları, kadınlara ev içine hapsedilerek, akrabalık üzerinden tanınmak ve ağır bakım yükünü, karşılıksız ve paylaşımsız olarak üstlenmek olarak yansımaktadır. Türkiye örneğinde bakım hizmetleri, genellikle aileye içkin bir sorumluluk olduğu kabulüyle biçimlendirilirken, 1980’den sonra hız kazanan neoliberal ekonomik politikalara, bugün muhafazakâr politikaların açıktan eklemlenmesiyle artık bakım büsbütün, toplumsal değil, özel bir etkinlik olarak, politik alanın dışına çıkartılmıştır. Böylece bakım emeğinin ev içine hapsedilmesi, aynı zamanda geleneksel olarak erkek egemen örgütlenmiş bir toplumda, söz konusu emeğin harcanmasında kadın ve erkeğin paylaşımını değil, evin ‘ekmek getireni’ olarak erkeğin karşısında, kadının haneye bağımlılığının pekişmesine yol açmaktadır. Bu kuramsal bağlam üzerinden bu çalışmada, Türkiye’de 2006 yılında uygulamaya konulan ve ‘ağır engelli’ raporuna sahip bireylerin ev içinde bakımını öngören evde bakım uygulamasının, genel olarak evde bakımı gerçekleştirerek, bu uygulamayı mümkün kılan aile üyesi kadınlar açısından etkilerine odaklanan alan araştırması sonuçlarının bir bölümü ele alınacaktır.
Referanslar
Acar Savran G. (2009). Beden Emek Tarih Diyalektik Bir Feminizm İçin (2.Ed.). İstanbul: Kanat Kitap.
Bleijenbergh I. & Roggeband C. (2007). Equality Machineries Matter: The Impact of Women's Political Pressure on European Social-Care Policies. Social Politics, 14(4): 437-459.
Dedeoğlu S. (2009). Eşitlik mi Ayrımcılık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı. Çalışma ve Toplum, 2009(2): 41-54.
Dedeoğlu S. (2011). Türkiye’de Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı. In Kadın Emeği Konferansı: Kadın İstihdamı ve Sorun Alanları. Ankara: TEPAV: 63-71.
Ecevit Y. (2012). Feminist Sosyal Politika Bağlamında Türkiye’de Çocuk Bakımı ve Eğitimine İki Paradigmadan Doğru Bakmak. In Makal A. & Toksöz G. (Ed.), Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi: 20-265.
Fraser N. (2000). After the Familiy Wage: A Postindustrial Thought Experiment. In Hobson B. (Ed.), Gender & Citizenship in Transition. London: Macmillan: 1-32.
Filgueira F., Gutierrez M. & Papadopulos J. (2011). A Perfect Storm? Welfare, Care, Gender and Generations in Uruguay. Development and Change, 42(4): 1023-1048.
Hobson B. (2006). The Evolution of the Women-friendly State: Opportunities and Constraints in the Swedish Welfare State. In Razavi S. & Hassim S. (Eds.), Gender and Social Policy in a Global Context Uncovering the Gendered Structure of ‘the Social’. New York: Palgrave Macmillan: 151-172.
İlkkaracan İ. (2010). İşgücü piyasasında Toplumsal Cisniyet Eşitliğine Doğru: İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları. İstanbul: İTÜ BMT-KAUM & KİH-YÇ.
Kılıç A. (2006). Gender and Social Policy in Turkey: Positive Discrimination or a Second-Class Female Citizenship? Unpublished Master Thesis, Boğaziçi University, İstanbul.
Kılıç A. (2010). Sosyal Politika Reformu Çerçevesinde Kadınlar ve Vatandaşlık. In Durudoğan H., Gökşen F., Oder B.E. & Yükseker D. (Eds.), Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları: Eşitsizlikler, Mücadeleler, Kazanımlar. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları: 337-347.
Leitner S. (2003). Varieties of Familialism: The Caring Function of the Family in Comparative Perspective. European Societies, 5(4): 353-375.
Lewis J. (2009). Work-Family Balance, Gender and Policy. Cheltenham: Edward Elgar.
Makal A. (2012). Türkiye’de Kadın Emeğinin Tarihsel Kökenleri: 1920-1960. In Makal A. & Toksöz G. (Eds.), Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi: 38-115.
Razavi S. (2007). The Political and Social Economy of Care in a Development Context Conceptual Issues, Research Questions and Policy Options (Report No: Gender and Development Programme Paper: 3). Switzerland: United Nations Research Institute for Social Development.
Toksöz G. (2007). Türkiye’de Kadın İstihdam Durumu Raporu. Ankara: ILO.
Toksöz G. (2012a). Kalkınmada Farklı Yörüngeler Kadın İstihdamında Farklı Örüntüler Işığında Türkiye’de Kadın İstihdamı. In Makal A. & Toksöz G. (Eds.), Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi: 168-200.
Toksöz G. (2012b). Neoliberal Piyasa, Özel ve Kamusal Patriarka Çıkmazında Kadın Emeği. In Dedeoğlu S. & Elveren A.Y. (Eds.), Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın. İstanbul: İletişim Yayınları: 103- 126.
Ungerson C. (2000). The Commodification of Care: Current Policies and Future Politics. In Hobson B. (Ed.), Gender and Citizenship in Transition. London: Macmillan: 173-200.
Yaman Öztürk M. (2011). Karşılıksız Bakım Emeği ve Kadın İstihdamına Etkisi. In Kadın Emeği Konferansı: Kadın İstihdamı ve Sorun Alanları. Ankara: TEPAV: 54-62.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication, with the work [6 months] after publication simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access)
