Neoliberal Kentleşme Kıskacında Yoksul Kadınlar
DOI:
https://doi.org/10.33831/jws.v17i2.210Anahtar Kelimeler:
neoliberal kentleşme- kentsel dönüşüm- katılım- yoksulluk- güvenlik- kadın deneyimleri- ataerkil ilişkiler- toplumsal cinsiyet rolleriÖzet
Neoliberal ideoloji ve içerdiği kâr odaklı politikalar, 1970’lerden bu yana kentleşme süreçlerini belirlemeye başlamıştır. Bu çerçevede küresel güney olarak kabul edilen ülkelerde neoliberal sermaye birikiminin motoru olarak kent içi yoksul alanlara yönelen dönüşüm projeleri, aile ve topluluk refahı için vazgeçilmez olan kadın kapasitesine odaklanarak toplumsal cinsiyete dayalı bir söylemi temele almaktadır. Bu noktadan hareketle, kimi feministler, neoliberalizm ve temele aldığı ana akım toplumsal cinsiyet politikalarının, kadınlar için ‘yeni ataerkil reformlar’ olarak işleyerek muhafazakâr bir yaşam tarzı üretilebileceğine dikkat çekmektedir. Türkiye kentleri de bu süreçten bağımsız değildir. Özellikle 2000’lerde kentsel dönüşüm ve yerelleşmeyi temele alan yeni yasal düzenlemelerin ortaya çıkmasıyla, kent merkezlerindeki yoksul alanlara yönelen kâr odaklı kentleşme projeleri, TOKİ ve belediyeler işbirliğiyle, sürdürülebilir kalkınma ve informel dayanışmayı sağlamak amacıyla kadın katılımını temele alarak gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle, ben ‘yerelleşmenin toplumsal cinsiyete dayalı karakteri’ ile yoksul alanlara yönelen kentsel dönüşüm projeleri arasında güçlü bir bağlantı olduğunu ancak bu bağlantının politik söylem ve kadınların gündelik yaşamı arasında kadınların yurttaşlık hakları açısından birçok çelişkiye neden olduğunu iddia ediyorum. Nitekim Ankara-Aktaş mahallesindeki yoksul kadınların gündelik yaşam deneyimleri de, kentleşme sürecinin söylemle çelişkili bir şekilde yurttaşlık, kimlik ve ihtiyaçlarla ilgili ataerkil varsayımlarla şekillendiğini ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini derinleştirdiğini göstermektedir. Bu çalışmada, kent içi yoksul alanların dönüşümüne odaklanan politik söylem ile bu süreci ‘imkânsız’ kılan kadınların gündelik yaşamındaki dönüşüm arasındaki çelişkiler, Ocak 2012-Mart 2013 tarihleri arasında Ankara’nın Aktaş mahallesinde (Altındağ) feminist etnografiye dayalı alan araştırması sonuçlarına dayanarak tartışılmaktadır. Sonuç olarak, yoksul kadınların anlatımları, bize, neoliberal kentleşme sürecinin çelişkili doğasına ve toplumsal cinsiyet eşitliğini temele alan bir kent yapısının nasıl olması gerektiğine ilişkin önemli bilgiler vermektedir.
Referanslar
Alkan A. (2005). Yerel Yönetimler ve Cinsiyet: Kadınların Kentte Görünmez Varlığı. Ankara: Dipnot yayınları.
Altındağ Municipality (2006). Altındağ Municipality 2006 – 2009 Strategic Plan.
Arrigoitia M.F. (2010). Constructing ‘the Other’, Practicing Resistance: Public Housing and Community Politics in Puerto Rico. Internet adress: http://etheses.lse.ac.uk/335/1/Fern%C3%A1ndez%20Arrigoitia%20Constructing%20the%20other%20(thesis).pdf. Access: 5.4.2015.
Berger T. (2006). Slum Areas and Insecure Tenure in Urban Sub-Saharan Africa: A conceptual Rewiev of African Best Practices. Unpublished Master Thesis Uppsala University, Uppsala.
Buğra A. (2012). The Changing Welfare Regime of Turkey: Neoliberalism, Cultural Conservatism and Social Solidarity Redefined. In Dedeoğlu S. & Elveren A.Y. (Eds.), Gender and Society in Turkey: The Impact of Neoliberal Policies, Political Islam and EU Accession (1. Edition). Newyork: I.B. Tauris: 15-31.
De Certeau M. (1984). The Practice of Every Day Life (Trans: Rendall S.) London: University of California Press. Internet adress: http://faculty.georg etown.edu/irvinem/theory/DeCerteau-Practice-Excerpts.pdf. Access: 15.5. 2015.
Dedeoğlu S. (2013). Veiled Europeanisation of Welfare State in Turkey: Gender and Social Policy in 2000’s. Women’s Studies International Forum, 41: 7-13.
De Wit J. & Berner E. (2009). Progressive Patronage? Municipalities, NGOs, CBOs and the Limits to Slum Dwellers’ Empowerment. Development and Change, 40(5): 927–947.
Doshi S. (2012). Politics of Persuation: Gendered Slum Citizenship in Neoliberal Mumbai. In Desai R. & Sanyal R. (Eds.), Urbanizing Citizenship: Contested Places in Indian Cities. India: SAGE Publications: 83-108.
Erman T. (2007). Çandarlı-Hıdırlıktepe (Altındağ, Ankara) Örneği Üzerin den Suç ve Mekân İlişkisi ve Mahalleli Deneyimleri: Dosya 06. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, 55: 30-34.
Erman T. (2010). Kent ve Gecekondu. In Uğurlu Ö., Pınarcıoğlu N.Ş., Kanbak A. & Şiriner M. (Eds.), Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları. İstanbul: Örgün Yayınevi: 227-266.
Ersavaş Ö. (2009). Gecekondu Alanlarının Dönüşümü: Ankara Gültepe Mahallesi Örneği. Unpublished Master Thesis. Ankara: Ankara University.
Fenster T. (2005). The Right to the Gendered City: Different Formations of Belonging in Everyday Life. Journal of Gendered Studies, 14(3): 217-231.
Gruffydd Jones, B. (2012). “Bankable Slums”: The Global Politics of Slum Upgrading. Third World Quarterly, 33 (5): 769-789.
Güzey Ö. (2009). Urban Regeneration and Increased Competitive Power: Ankara in an Era of Globalisation. Cities, 26: 27-37.
Haberankara Newspaper (2013). Interview with Mayor of Altındağ Municipality (2013, 20 November). Internet adress: http://www.haber-ankara.com/haber /2193/veysel-tiryaki-altindagin-tamami-en-buyuk-projem.html. Access: 2.5. 2015.
Kahuri S.K. (2010). Engendered Land Administration System–Mysore Slum Upgrading. Unpublished Master Thesis, International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation Enschede, The Netherlands.
Kongar E. (1974). Altındağ’da Kentle Bütünleşme. Amme İdaresi Dergisi, 6(3): 59-84.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1964a). Ankara-Gülveren Gecekondu Araştırması. Gecekondu Ön Çalışmaları 2, Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1964b). Ankara-Çinçin Bağları Gecekondu Araştırması. Gecekondu Ön Çalışmaları 3, Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1964c). Ankara-Topraklık Gecekondu Araştırması. Gecekondu Ön Çalışmaları 4, Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1964d). Ankara- Gülveren- Çinçin Bağları ve Topraklık Gecekonduları. Gecekondu Ön Çalışmaları 5, Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1968). Gecekondular ve Gecekondu Bölgelerinin Sosyo-Kültürel Özellikleri. Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Mukhiva V. (2001). Enabling Slum Redevelopment in Mumbai: Policy Paradox in Practice. Housing Studies, 16(6): 791-806.
Nyametso K. (2012). Resetlement of Slum Dwellers, Land Tenure Security and Improved Housing, Living and Environmental Conditions at Madina Estate: Accra, Ghana. Urban Forum, 23: 343-365.
Özkaleli U. (2015). State of the State in their Minds: Intersectional Framework for Women’s Citizenship in Turkey. Women’s Studies International Forum, 48: 93-102.
Pritchett R. (2011). Land Titling as Women’s Empowerment: Critical Observations from Recife Brazil. Unpublished Master Thesis of Urban Planning in Urban Planning in the Graduate College of the University of Illinois at Urbana-Champaign, Illinois.
Rabenhorsst C.S. & Bean A. (2011). Gender and Property Rights: A Critical Issue in Urban Economic Development. Washington: The International Housing Coalition and the Urban Institute Report. Internet adress: http://www.urban.org/uploadedpdf/412387-gender-and-property-ights.pdf. Access: 1.5.2015.
Rashid S.F. (2009). Strategies to Reduce Exclusion Among Populations Living in Urban Slum Settlements in Bangladesh. Journal of Health, Population and Nutrition, 27(4): 574-586.
Razavii S. & Hassim S. (2006). Gender and Social Policy in a Global Context Uncovering the Gendered Structure of ‘the Social’. In Razavii S. & Hassim S. (Eds.), Gender and Social Policy in a Global Context Uncovering the Gendered Structure of ‘the Social’. New York: Palgrave Macmillan: 1-43.
Roy A. ( 2009). Civic governmentality: the politics of inclusion in Beirut and Mumbai. Antipode, 41(1): 159-179.
Sakızlıoğlu N.B. (2007). Impacts of Urban Renewal Policies: The Case of Tarlabaşı-İstanbul. Unpublished Master Thesis, Ankara: METU.
Secor A. (2004). ‘There is an İstanbul that Belongs to Me’: Citizenship, Space, and Identity in the City. Annals of the Association of American Geographers, 94(2): 352–368.
Smith N. (1996). The New Urban Frontier: Gentrification and The Revanchist City. London: Routledge.
Şen B. (2006). Kentsel Gerilemeyi Aşmada Çelişkili Bir Süreç Olarak Soylulaştırma: Galata Örneği. Unpublished PhD Thesis, Mimar Sinan Fine Arts University, İstanbul.
Şenyapılı T. (2004). "Baraka"dan “Gecekondu”ya - Ankara'da Kentsel Mekânın Dönüşümü: 1923-1960. İstanbul: İletişim yayınları.
Taher M.T. & Arefeen İ. (2014). Transformation of Slum and Squatter Settlements: A Way of Sustainable Living in Context of 21st Century Cities. American Journal of Civil Engineering and Architecture, 2(2): 70-76.
UNCHS (2008). Local Finans Facilities: What They Are, Why They Are Important and How They Work, Slum Upgrading Facility. Working Paper 8, Nairobi: United Nations Human Settlements.
Uzun N.C. (2003). The Impact of Urban Renewal and Gentrification on Urban Fabric: Three Cases in Turkey. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 34(3): 363-375.
Uzunçarşılıoğlu-Baysal C. (2010). İstanbul’u Küresel Kent Yapma Aracı Olarak Kentsel Dönüsüm ve Ardındaki Konut İhlalleri: Ayazma(n)’dan Bezirganbahçe’ye Tutunamayanlar. Unpublished Master Thesis. İstanbul: İstanbul Bilgi University.
Yaraş S. (2014). A Historical Synopsis of Over-Feminized Local Governance in Neoliberal Turkey. Turkish Studies, 15(1): 100-116.
Young I.M. (1998). Polity and Group Difference: A Critique of the Ideal of Universal Citizenship. In Shafir G. (Ed.) The Citizenship Debate. London: University of Minnesota Press: 263-290.
Yuval-Davis, N. (2000). Citizenship, Territoriality and Gendered Construction of Difference. In Isin E. (Ed.), Democracy, Citizenship and The Global City. London: Routledge: 171-187.
Anti Squat Law (No: 775/1966).
Mass Housing Law (No: 2985/2004).
The law About the Rehabilitation of Historical and Cultural Property (No: 5366/2005).
The Law Concerning the Northern Entry to Ankara Urban Renewal Project (No: 5104/2004).
The Law of Encouraging Social Assistance and Solidarity (No: 3294/ 1986).
The Law of Greater City Municipalities (No: 5216/2004).
The Law of Municipalities (No: 5272/2005).
The Law on The Regeneration of Areas under Disaster Risk (No: 6306/2012).
The Protocol Between Altındağ Municipality and TOKI (2005).
Altındağ Municipality (2006). Altındağ Municipality 2006 – 2009 Strategic Plan.
Arrigoitia M.F. (2010). Constructing ‘the Other’, Practicing Resistance: Public Housing and Community Politics in Puerto Rico. Internet adress: http://etheses.lse.ac.uk/335/1/Fern%C3%A1ndez%20Arrigoitia%20Constructing%20the%20other%20(thesis).pdf. Access: 5.4.2015.
Berger T. (2006). Slum Areas and Insecure Tenure in Urban Sub-Saharan Africa: A conceptual Rewiev of African Best Practices. Unpublished Master Thesis Uppsala University, Uppsala.
Buğra A. (2012). The Changing Welfare Regime of Turkey: Neoliberalism, Cultural Conservatism and Social Solidarity Redefined. In Dedeoğlu S. & Elveren A.Y. (Eds.), Gender and Society in Turkey: The Impact of Neoliberal Policies, Political Islam and EU Accession (1. Edition). Newyork: I.B. Tauris: 15-31.
De Certeau M. (1984). The Practice of Every Day Life (Trans: Rendall S.) London: University of California Press. Internet adress: http://faculty.georg etown.edu/irvinem/theory/DeCerteau-Practice-Excerpts.pdf. Access: 15.5. 2015.
Dedeoğlu S. (2013). Veiled Europeanisation of Welfare State in Turkey: Gender and Social Policy in 2000’s. Women’s Studies International Forum, 41: 7-13.
De Wit J. & Berner E. (2009). Progressive Patronage? Municipalities, NGOs, CBOs and the Limits to Slum Dwellers’ Empowerment. Development and Change, 40(5): 927–947.
Doshi S. (2012). Politics of Persuation: Gendered Slum Citizenship in Neoliberal Mumbai. In Desai R. & Sanyal R. (Eds.), Urbanizing Citizenship: Contested Places in Indian Cities. India: SAGE Publications: 83-108.
Erman T. (2007). Çandarlı-Hıdırlıktepe (Altındağ, Ankara) Örneği Üzerin den Suç ve Mekân İlişkisi ve Mahalleli Deneyimleri: Dosya 06. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, 55: 30-34.
Erman T. (2010). Kent ve Gecekondu. In Uğurlu Ö., Pınarcıoğlu N.Ş., Kanbak A. & Şiriner M. (Eds.), Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları. İstanbul: Örgün Yayınevi: 227-266.
Ersavaş Ö. (2009). Gecekondu Alanlarının Dönüşümü: Ankara Gültepe Mahallesi Örneği. Unpublished Master Thesis. Ankara: Ankara University.
Fenster T. (2005). The Right to the Gendered City: Different Formations of Belonging in Everyday Life. Journal of Gendered Studies, 14(3): 217-231.
Gruffydd Jones, B. (2012). “Bankable Slums”: The Global Politics of Slum Upgrading. Third World Quarterly, 33 (5): 769-789.
Güzey Ö. (2009). Urban Regeneration and Increased Competitive Power: Ankara in an Era of Globalisation. Cities, 26: 27-37.
Haberankara Newspaper (2013). Interview with Mayor of Altındağ Municipality (2013, 20 November). Internet adress: http://www.haber-ankara.com/haber /2193/veysel-tiryaki-altindagin-tamami-en-buyuk-projem.html. Access: 2.5. 2015.
Kahuri S.K. (2010). Engendered Land Administration System–Mysore Slum Upgrading. Unpublished Master Thesis, International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation Enschede, The Netherlands.
Kongar E. (1974). Altındağ’da Kentle Bütünleşme. Amme İdaresi Dergisi, 6(3): 59-84.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1964a). Ankara-Gülveren Gecekondu Araştırması. Gecekondu Ön Çalışmaları 2, Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1964b). Ankara-Çinçin Bağları Gecekondu Araştırması. Gecekondu Ön Çalışmaları 3, Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1964c). Ankara-Topraklık Gecekondu Araştırması. Gecekondu Ön Çalışmaları 4, Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1964d). Ankara- Gülveren- Çinçin Bağları ve Topraklık Gecekonduları. Gecekondu Ön Çalışmaları 5, Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Ministry of Public Works and Housing (İmar ve İskân Bakanlığı) (1968). Gecekondular ve Gecekondu Bölgelerinin Sosyo-Kültürel Özellikleri. Ankara: Mesken Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi.
Mukhiva V. (2001). Enabling Slum Redevelopment in Mumbai: Policy Paradox in Practice. Housing Studies, 16(6): 791-806.
Nyametso K. (2012). Resetlement of Slum Dwellers, Land Tenure Security and Improved Housing, Living and Environmental Conditions at Madina Estate: Accra, Ghana. Urban Forum, 23: 343-365.
Özkaleli U. (2015). State of the State in their Minds: Intersectional Framework for Women’s Citizenship in Turkey. Women’s Studies International Forum, 48: 93-102.
Pritchett R. (2011). Land Titling as Women’s Empowerment: Critical Observations from Recife Brazil. Unpublished Master Thesis of Urban Planning in Urban Planning in the Graduate College of the University of Illinois at Urbana-Champaign, Illinois.
Rabenhorsst C.S. & Bean A. (2011). Gender and Property Rights: A Critical Issue in Urban Economic Development. Washington: The International Housing Coalition and the Urban Institute Report. Internet adress: http://www.urban.org/uploadedpdf/412387-gender-and-property-ights.pdf. Access: 1.5.2015.
Rashid S.F. (2009). Strategies to Reduce Exclusion Among Populations Living in Urban Slum Settlements in Bangladesh. Journal of Health, Population and Nutrition, 27(4): 574-586.
Razavii S. & Hassim S. (2006). Gender and Social Policy in a Global Context Uncovering the Gendered Structure of ‘the Social’. In Razavii S. & Hassim S. (Eds.), Gender and Social Policy in a Global Context Uncovering the Gendered Structure of ‘the Social’. New York: Palgrave Macmillan: 1-43.
Roy A. ( 2009). Civic governmentality: the politics of inclusion in Beirut and Mumbai. Antipode, 41(1): 159-179.
Sakızlıoğlu N.B. (2007). Impacts of Urban Renewal Policies: The Case of Tarlabaşı-İstanbul. Unpublished Master Thesis, Ankara: METU.
Secor A. (2004). ‘There is an İstanbul that Belongs to Me’: Citizenship, Space, and Identity in the City. Annals of the Association of American Geographers, 94(2): 352–368.
Smith N. (1996). The New Urban Frontier: Gentrification and The Revanchist City. London: Routledge.
Şen B. (2006). Kentsel Gerilemeyi Aşmada Çelişkili Bir Süreç Olarak Soylulaştırma: Galata Örneği. Unpublished PhD Thesis, Mimar Sinan Fine Arts University, İstanbul.
Şenyapılı T. (2004). "Baraka"dan “Gecekondu”ya - Ankara'da Kentsel Mekânın Dönüşümü: 1923-1960. İstanbul: İletişim yayınları.
Taher M.T. & Arefeen İ. (2014). Transformation of Slum and Squatter Settlements: A Way of Sustainable Living in Context of 21st Century Cities. American Journal of Civil Engineering and Architecture, 2(2): 70-76.
UNCHS (2008). Local Finans Facilities: What They Are, Why They Are Important and How They Work, Slum Upgrading Facility. Working Paper 8, Nairobi: United Nations Human Settlements.
Uzun N.C. (2003). The Impact of Urban Renewal and Gentrification on Urban Fabric: Three Cases in Turkey. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 34(3): 363-375.
Uzunçarşılıoğlu-Baysal C. (2010). İstanbul’u Küresel Kent Yapma Aracı Olarak Kentsel Dönüsüm ve Ardındaki Konut İhlalleri: Ayazma(n)’dan Bezirganbahçe’ye Tutunamayanlar. Unpublished Master Thesis. İstanbul: İstanbul Bilgi University.
Yaraş S. (2014). A Historical Synopsis of Over-Feminized Local Governance in Neoliberal Turkey. Turkish Studies, 15(1): 100-116.
Young I.M. (1998). Polity and Group Difference: A Critique of the Ideal of Universal Citizenship. In Shafir G. (Ed.) The Citizenship Debate. London: University of Minnesota Press: 263-290.
Yuval-Davis, N. (2000). Citizenship, Territoriality and Gendered Construction of Difference. In Isin E. (Ed.), Democracy, Citizenship and The Global City. London: Routledge: 171-187.
Anti Squat Law (No: 775/1966).
Mass Housing Law (No: 2985/2004).
The law About the Rehabilitation of Historical and Cultural Property (No: 5366/2005).
The Law Concerning the Northern Entry to Ankara Urban Renewal Project (No: 5104/2004).
The Law of Encouraging Social Assistance and Solidarity (No: 3294/ 1986).
The Law of Greater City Municipalities (No: 5216/2004).
The Law of Municipalities (No: 5272/2005).
The Law on The Regeneration of Areas under Disaster Risk (No: 6306/2012).
The Protocol Between Altındağ Municipality and TOKI (2005).
İndir
Yayınlanmış
2016-12-12
Nasıl Atıf Yapılır
Hatiboğlu Eren, B. (2016). Neoliberal Kentleşme Kıskacında Yoksul Kadınlar. Kadın/Woman 2000, Journal for Women’s Studies, 17(2), 43–63. https://doi.org/10.33831/jws.v17i2.210
Sayı
Bölüm
Makaleler
Lisans
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication, with the work [6 months] after publication simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access)
