Lizbon Antlaşması’ndan Bugüne AB Hukukunda Zorunlu Göç ve Kadın

Özet

En basit şekliyle bir yer değiştirme edimini ifade eden göç kavramı bugün sıkça duyduğumuz ve uluslararası ilişkilerde önemli bir yere sahip bir kavramdır. Bu yer değiştirme ediminin bir sınır geçmeyi ihtiva etmesini açıklayan uluslararası göç ve bu eylemin irade dışı sebeplerle gerçekleşmesi hali olan zorunlu göç ise günümüzün küresel siyasetinde ve Avrupa Birliği (AB) politikalarında önemli bir yere sahiptir. Nitekim Birleşmiş Milletler verilerine göre bugün dünya genelinde yaklaşık 66 Milyon zorunlu göçmen bulunması ve bunun ancak takip edilebilen sayılara dayalı olduğu gerçeği, çarpıcı şekilde zorunlu göçün, devletlerin politikalardaki etkisinin nedenini gözler önüne sermektedir. Bugün sözü edilen bu zorunlu göçe maruz kalanların yarısından fazlasını ise kadınlar oluşturmaktadır. Oldukça bireysel bir deneyim olan göç yolculuğunda kadın ve erkeklerin yaşadığı deneyimler birbirinden farklı olmakla birlikte araştırmalar, kadınların yaşadığı deneyimlerin çok daha yıpratıcı olduğunu ortaya koymuştur. Yeri ve gelişimi bakımından aynı ölçüde eski bir tarihe sahip ancak kavramsallaştırılması 1960 ila 1970’lerde ikinci dalga feminizme dayanan toplumsal cinsiyet kavramı bu sebeple temelde bireyi konu edinen göç çalışmaları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Toplumsal cinsiyetin ana akımlaşması (gender-mainstreaming), bir diğer deyişle Birlik ortak politikalarında toplumsal cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi, bugün AB politikalarının önemli ilkelerindendir. Bu bilgilerden hareketle, bu çalışmada Lizbon Antlaşması’ndan günümüze AB hukukunda zorunlu göçte toplumsal cinsiyet bağlamında kadının yeri incelenecektir.