Kırsal İşlerin Kadınlaşması ve Genç Kadınların Güçlenmesi/ Güçsüzleşmesi: Türkiye Batı Karadeniz Bölgesi Dağ Köyleri Vaka Çalışması
DOI:
https://doi.org/10.33831/jws.v18i1.260Anahtar Kelimeler:
emeğin kadınlaşması- kırsal dönüşüm- kırsal kadın- kadın istihdamı- tarımın kadınlaşması- hane içi pazarlık gücüÖzet
Bu çalışmada, Batı Karadeniz Bölgesi’ndeki kırsal kadının istihdam edildiği deniz ürünü işleme fabrikasında yürütülmüş bir vaka çalışması üzerinden kırsal emeğin kadınlaşması süreci irdelendi. Araştırmada, kadının tarım dışı istihdama katılımının hane ekonomisine katkısı ve bu katkının hane içi ilişkileri nasıl etkilediği sorgulandı. Devingen hane halkı özelliklerinin kadınların çalışmalarıyla nasıl dönüştüğünü anlamak için 218 kırsal kadınla yarı yapılandırılmış ve 27 kadınla derinlemesine mülakatlar gerçekleştirildi. Bulgular, neoliberal tarım politikaları kapsamında yaşanan kırsal dönüşümün tarımı önemsizleştirdiğini, kırdan kente göçü tetiklediğini ve tüm bu yapısal değişimler sonucunda kırsal kadının ev içi ve ev dışı işgücünün arttığını yansıttı. Kadın istihdamının kırsal hane ekonomisine önemli gelir sağlaması ve ücretli emeğin “baba -kız çocuk” ilişkisini dönüştürmesi ise diğer önemli bulgulardı. Araştırma, yoksul kırsal hanelerin genç kız emeğine bağımlı hale geldiğini gösterdi. Ancak, kızların ücretli emek sürecine katılması onların emeklerinin görünürleşmesi ve hanede göreceli olarak erkek çocuk emeği üzerindeki kontrolü kaybeden babanın otoritesinin de zayıflaması anlamına geliyordu. Hatta bu durum ataerkilliğin geleneksel biçimini kaybettiğini; ancak hanedeki genç kızların ucuz işgücüne katılmalarıyla ataerkilliğin yeni bir form aldığını yansıtıyordu.
Referanslar
Akşit B. (1985). Kapitalist Pazarın ve Modern Teknolojinin İki Antalya Köyüne Girişi ve İşleyişi. In Akşit B. (Ed.), Köy, Kasaba ve Kentlerde Toplumsal Değişme: Toplum, Siyaset ve Kültür Dönüşmleri Üzerine Araştırma Yazıları. Ankara: Turhan Kitapevi: 3-73.
Berik G. (1995). Towards an Understanding of Gender Hierarchy in Turkey: A Comparative Analysis of Carpet-Weaving Villages. In Tekeli S. (Ed.), Women in Modern Turkish Society: A Reader. London and New Jersey: Zed Books: 112-128.
Boserup E. (1970). Woman’s Role in Economic Development. New York: St. Martin’s Press.
Erman T.; Kalaycioğlu S. & Rittersberger-Tılıç H. (2002). Money-Earning Activities and Empowerment Experience of Rural Migrant Women in the City: The Case of Turkey. Women’s Studies International Forum, 25(4):395-410.
Ertürk Y. (1995). Rural Women and Modernization in South-eastern Anatolia. In Tekeli S. (Ed.), Women in Modern Turkish Society: A Reader. London and New Jersey: Zed Books: 141-152.
Gündüz-Hoşgör A. (2011). Kalkınma ve Kırsal Kadının Değişen Toplumsal Konumu: Türkiye Deneyimi Üzerinden Karadeniz Bölgesindeki İki Vaka’nın Analizi. In Sancar S. (Ed.), Bir Kaç Arpa Boyu: 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar. Istanbul: Koç University Press: 219-247.
Gündüz-Hoşgör A. & M. Him S. (2016). Küreselleşme ve Türkiye'de Kırsal Kadının Ücretli Emeği: Rapana Venosa Üretim Zinciri Üzerinden Batı Karadeniz Bölgesinde Bir Vaka Analizi. Sosyoloji Araştırmalar Dergisi. 19(2):108-130.
Hürriyet (6.2.2016). 8 Kentin Nüfusu İstanbul’daki Hemşehrilerinin Gerisinde Kaldı. Retrieved from http://www.hurriyet.com.tr/8-kentin-nufusu-istanbuldaki-hemsehrilerinin-gerisinde-kaldi-40050443 on 28.03.2016.
Kabeer N. (1997). Women, Wages and Intra-household Power Relations in Urban Bangladesh. Development and Change, 28: 261-302.
Kandiyoti D. (1988). Bargaining with Patriarchy. Gender and Society, 2(3): 274-90.
Keser E.M. (2013). Dikmen İlçe Analizi. T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı. Retrieved from http://kuzka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.kuzka.gov.tr_1 8_EL6F73BR_dikmen_ilce_analizi.pdf on 19.07.2013.
Keyder Ç. (2013). 2000’lerde Devlet ve Tarım. In Keyder Ç. & Yenal Z. (Eds.), Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar ve Köylülük. Istanbul: İletişm Yayıncılık: 191-218.
Kıray M.B. (1964). Ereğli: Ağrı Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası. Ankara: T.C. Başbakalık Devlet Planlama Teşkilatı.
Lastarria-Cornhiel S. (2006). Feminization of Agriculture: Trends and Driving Forces. Background Paper for the World Development Report 2008. Retrieved from https://vtechworks.lib.vt.edu/bitstream/handle/109 19/68838/459_Lastarria_Cornhiel2006_Feminization_of_A.pdf?sequence=1 on 24.11 .2016.
Morvardi B. (1992). Gender Relations in Agriculture: Women in Turkey. Economic Development and Cultural Change, 40(3): 567-586.
Morvardi B. (1993). Gender and Household Management in Agriculture: Cash Crops in Kars. In Sterling P. (Ed.), Culture and Economy: Changes in Turkish Villages. Cambridgeshire: The Eothen Press: 81-94.
Özbay F. (1985). Transformation of the Socio-economic Structure and Changing Family Functions in Rural Turkey. In Erdar T. (Ed.), Family in Turkish Society: Sociological and Legal Studies. Ankara: Turkish Social Science Association: 43-77.
Özbay F. (1995). Changes in Women’s Activities both Inside and Outside the Home. In Tekeli S. (Ed.), Women in Modern Turkish Society: A Reader. London and New Jersey: Zed Books: 89-111.
Sterling P. (1965). Turkish Village. New York: John Wiley&Sons, INC.
Tekeli I. (2011). Türkiye Tarımnda Mekanizmasyonun Yarattığı Yapısal Dönüşümler ve Kırdan Kopuş Süreci. In Tekeli I. (Ed.) Göç ve Ötesi. İstanbul: Tarih Vakıf Yayınları: 68-95.
TurkStat (Turkish Statistical Institute) (2014). Press Release 2014/16. Retrieved from http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/2014_16_201 40320.pdf on 01.05.2014.
Üçeçam Karagel D. (2010). Türkiye Kırsalında Tarımda Çalışan Kadın Nüfus (1990–2000). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(13): 254-267.
WB (World Bank) (2007). World Bank Report 2008: Agriculture for Development. Washington: The World Bank Press.
Yasa I. (1969). Yirmibeş Yıl Sonra Hasanoğlan Köyü: Karşılaştırmalı Bir Toplum Bilimsel Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
Berik G. (1995). Towards an Understanding of Gender Hierarchy in Turkey: A Comparative Analysis of Carpet-Weaving Villages. In Tekeli S. (Ed.), Women in Modern Turkish Society: A Reader. London and New Jersey: Zed Books: 112-128.
Boserup E. (1970). Woman’s Role in Economic Development. New York: St. Martin’s Press.
Erman T.; Kalaycioğlu S. & Rittersberger-Tılıç H. (2002). Money-Earning Activities and Empowerment Experience of Rural Migrant Women in the City: The Case of Turkey. Women’s Studies International Forum, 25(4):395-410.
Ertürk Y. (1995). Rural Women and Modernization in South-eastern Anatolia. In Tekeli S. (Ed.), Women in Modern Turkish Society: A Reader. London and New Jersey: Zed Books: 141-152.
Gündüz-Hoşgör A. (2011). Kalkınma ve Kırsal Kadının Değişen Toplumsal Konumu: Türkiye Deneyimi Üzerinden Karadeniz Bölgesindeki İki Vaka’nın Analizi. In Sancar S. (Ed.), Bir Kaç Arpa Boyu: 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar. Istanbul: Koç University Press: 219-247.
Gündüz-Hoşgör A. & M. Him S. (2016). Küreselleşme ve Türkiye'de Kırsal Kadının Ücretli Emeği: Rapana Venosa Üretim Zinciri Üzerinden Batı Karadeniz Bölgesinde Bir Vaka Analizi. Sosyoloji Araştırmalar Dergisi. 19(2):108-130.
Hürriyet (6.2.2016). 8 Kentin Nüfusu İstanbul’daki Hemşehrilerinin Gerisinde Kaldı. Retrieved from http://www.hurriyet.com.tr/8-kentin-nufusu-istanbuldaki-hemsehrilerinin-gerisinde-kaldi-40050443 on 28.03.2016.
Kabeer N. (1997). Women, Wages and Intra-household Power Relations in Urban Bangladesh. Development and Change, 28: 261-302.
Kandiyoti D. (1988). Bargaining with Patriarchy. Gender and Society, 2(3): 274-90.
Keser E.M. (2013). Dikmen İlçe Analizi. T.C. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı. Retrieved from http://kuzka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.kuzka.gov.tr_1 8_EL6F73BR_dikmen_ilce_analizi.pdf on 19.07.2013.
Keyder Ç. (2013). 2000’lerde Devlet ve Tarım. In Keyder Ç. & Yenal Z. (Eds.), Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar ve Köylülük. Istanbul: İletişm Yayıncılık: 191-218.
Kıray M.B. (1964). Ereğli: Ağrı Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası. Ankara: T.C. Başbakalık Devlet Planlama Teşkilatı.
Lastarria-Cornhiel S. (2006). Feminization of Agriculture: Trends and Driving Forces. Background Paper for the World Development Report 2008. Retrieved from https://vtechworks.lib.vt.edu/bitstream/handle/109 19/68838/459_Lastarria_Cornhiel2006_Feminization_of_A.pdf?sequence=1 on 24.11 .2016.
Morvardi B. (1992). Gender Relations in Agriculture: Women in Turkey. Economic Development and Cultural Change, 40(3): 567-586.
Morvardi B. (1993). Gender and Household Management in Agriculture: Cash Crops in Kars. In Sterling P. (Ed.), Culture and Economy: Changes in Turkish Villages. Cambridgeshire: The Eothen Press: 81-94.
Özbay F. (1985). Transformation of the Socio-economic Structure and Changing Family Functions in Rural Turkey. In Erdar T. (Ed.), Family in Turkish Society: Sociological and Legal Studies. Ankara: Turkish Social Science Association: 43-77.
Özbay F. (1995). Changes in Women’s Activities both Inside and Outside the Home. In Tekeli S. (Ed.), Women in Modern Turkish Society: A Reader. London and New Jersey: Zed Books: 89-111.
Sterling P. (1965). Turkish Village. New York: John Wiley&Sons, INC.
Tekeli I. (2011). Türkiye Tarımnda Mekanizmasyonun Yarattığı Yapısal Dönüşümler ve Kırdan Kopuş Süreci. In Tekeli I. (Ed.) Göç ve Ötesi. İstanbul: Tarih Vakıf Yayınları: 68-95.
TurkStat (Turkish Statistical Institute) (2014). Press Release 2014/16. Retrieved from http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/2014_16_201 40320.pdf on 01.05.2014.
Üçeçam Karagel D. (2010). Türkiye Kırsalında Tarımda Çalışan Kadın Nüfus (1990–2000). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(13): 254-267.
WB (World Bank) (2007). World Bank Report 2008: Agriculture for Development. Washington: The World Bank Press.
Yasa I. (1969). Yirmibeş Yıl Sonra Hasanoğlan Köyü: Karşılaştırmalı Bir Toplum Bilimsel Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
İndir
Yayınlanmış
2017-10-10
Nasıl Atıf Yapılır
Him, M. S., & Gündüz Hoşgör, A. (2017). Kırsal İşlerin Kadınlaşması ve Genç Kadınların Güçlenmesi/ Güçsüzleşmesi: Türkiye Batı Karadeniz Bölgesi Dağ Köyleri Vaka Çalışması. Kadın/Woman 2000, Journal for Women’s Studies, 18(1), 1.22. https://doi.org/10.33831/jws.v18i1.260
Sayı
Bölüm
Makaleler
Lisans
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication, with the work [6 months] after publication simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access)
