Üçüncü Dalga Feminizm Çerçevesinde İslâmcı Kadın Örgütlenmesi ve Kadın Haklarına Yaklaşımları
DOI:
https://doi.org/10.33831/jws.v23i1.365Anahtar Kelimeler:
kadın hareketi- üçüncü dalga feminizm- İslamcı kadın örgütleriÖzet
Bu çalışmada bir sivil toplum aktörü olarak İslâmcı kadın örgütlerini irdelemekteyiz. Araştırma, Eskişehir’deki tüm kadın örgütlerini kapsayan geniş kapsamlı bir saha çalışmasına yaslanmaktadır ancak bu makalede sadece İslâmcı kadın örgütlerindeki görüşmelerin verileri analiz edilmiştir. Çalışmada İslâmcı kadın örgütlerinin kadın hakları savunusu ve beden kavrayışları dolayısıyla kadın bedeni üzerindeki patriarkal tahakküme yönelik duruşlarıyla kadın hareketi içerisindeki konumları irdelenmştir. İslâmcı kadın örgütlerinde savunulan kadın hakları söylemi, İslâm dini referansıyla kurulmakta ve evrensel değer olarak toplumsal cinsiyet eşitliği eleştirilerek yerine toplumsal cinsiyet adaleti yerleştirilmeye çalışılmaktadır. Batı Feminizminin Müslüman kadın gerçekliğini kapsamadığı ve İslâm’ın yaradılış öğretisi gereği, cinslerin fıtrî özelliklerine göre adalet dağıtımı savunulnmaktadır. İlaveten, kadınlar bedenlerine kendilerine ait olarak görmemekte ve İslâmî bakışla ‘emanet’ beden algısı nedeniyle kürtaj karşıtı oldukları görülmektedir. Böylelikle, Türkiye’deki kadın hareketi içerisinde seküler kadınlar ile İslâmcı kadınlar arasında toplumsal cinsiyet eşitliği ile toplumsal cinsiyet adaleti arasında önemli bir gerilim üretilmekte; kadınlar arasında dayanışmadan ziyade bölünmelere ve ayrışmalara yol açtığı görülmektedir.
Referanslar
Abou-Bakr, O. 2001. ‘Islamic feminism? What’s in a name? Preliminary reflections’, Middle East Women’s Studies Review 15–16, pp. 1–2
Acar Savran, G. () Feminizm İkilemleri (Teoride Aşılabilir mi?), Defter, Yıl:14, Sayı:44, 33-69
Aktaş, C. (2004) “Cemaatten Kamusal Alana İslâmcı Kadınlar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık 6, İstanbul: İletişim
Aktaş, C. (1992) Modernizmin Evsizliği ve Ailenin Gerekliliği, İstanbul: Beyan Yayınları
Aktaş, C. (1991a) Sistem İçinde Kadın, İstanbul: Beyan Yayınları
Aktaş, C. (1991b) Tesettür ve Toplum Başörtülü Öğrencilerin Toplumsal Kökeni Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: Atlas&Nehir İletişim
Alankuş Kural, S. (1997) “Alternatif Kamular ve İslamcı Kadınlar”, Toplum ve Bilim, Sayı: 72 (5-44)
Alkan, A. ve Çakır, S. (2019) “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Modern Türkiye’ye Cinisyet Rejimi: Süreklilik ve Kırılmalar”, 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim, (Der. Faruk Alpkaya ve Bülent Duru), Phoenix: Ankara
Ali, Z. (2014). İslami Feminizmler (Çev. Öykü Elitez), İstanbul, İletişim Yayınları
Andalzûa, G. E. (2002) “(Un)natural bridges, (Un)safe spaces”, (Ed. Andalzûa, G. ve Keating, A.) This Bridge We Call Home, New York: Routledge
Arat, Y. (2005) Rethinking Islam and Liberal Democrac: Islamist Women in Turkish Politics, New York: State University of New York
Aslan Akman, C (2008) “Sivil Toplumun Yeni Aktörleri Olarak İslami Eğilimli Kadın Dernekleri”, Toplum ve Demokrasi, 2(4), ss.71-90
Ayata, G. ve Fatma Tütüncü (2008) “Party Politics of the AKP (2002-2007) and the Predicaments of Women at the Intersection of the Westernist, Islamist and Feminist Discourses in Turkey”, Biritish Journal of Middle Eastern Studies, 35(3), 363-384
Aydın Yılmaz, S. (2015) Kadın Hareketinde Yeni Bir İvme: Toplumsal Cinsiyet Adaleti, Turkish Policiy Quarterly, Kış 2015 (ss.107-115)
Badran, M., 2002. ‘Islamic feminism: what is in a name?’ Al-Ahram Weekly 17–23(569), pp. 1–8
Barbarosoğlu, F. (2019) Şov ve Mahrem, 6. Baskı, İstanbul: Profil
Barlas, A. (2019) Müslüman Kadınlar ve Baskı: Kuran’dan Yola Çıkan Özgürlük”, İslami Feminizmler, 3. Baskı, (Çev. Öykü Elitez), İstanbul, İletişim Yayınları.
Berktay, F. (2017) “Dinsel İdeoloji, Toplumsal Cinsiyet ve İslam Motifli Muhafazakarlaşma”, FelsefeLogos, Sayı 67, s.7-16.
Bora, T. (2017) Cereyanlar Türkiye’de Siyasi İdeoloji, İstanbul: İletişim
Bora, A. ve Asena Günal (2014) “Önsöz”, 5. Baskı, 90’larda Türkiye’de Feminizm, (Ed. Aksu Bora ve Asena Günal) İstanbul: İletişim
Butler, J. (2019) Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, 7. Baskı, İstanbul: Metis
Butler, J. (2004) Undoing Gender, New York Routledge
Collins, P. H. (2000a) Black Feminist Thought: Knowledge, Consciousness and the Politics of Empowerment, 2.th Ed. New York: Routledge
Çaha, Ö. (1996). Sivil Kadın: Türkiye’de Sivil Toplum ve Kadın. (Çev. Ertan Özensel) Ankara: Vadi
Çakır, R. (2000a) Direniş ve İtaat: İki İktidar Arasında İslamcı Kadın, İstanbul: Metis
Çakıl Dinçer, G. (2021) “Feminizmle İlişkisi Bağlamında Türkiye’de İslamcı Kadın Hareketi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Feminizm Cilt 10, İstanbul: İletişim
Çakıl Dinçer, G. (2017) “Kadının İnsan Hakları Bağlamında Adalet Tartışması”, FelsefeLogos, Sayı 67, s. 95-107
Çayır, K. (2008) Türkiye’de İslâmcılık ve İslâmi Edebiyat, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları
Diner, Ç. ve Toktaş, Ş. (2010) “Waves of Feminism in Turkey: Kemalist, Islamist and Kurdish Women’s Movement in an Era of Globalization”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 12:1 41-57
Donovan, J. (2019). Feminist Teori, (Çev. Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek ve Fevziye Sayılan), İstanbul: İletişim
Ebert, T. L. (1991) “The ‘Difference’ of Postmodern Feminism”, Vol. 53, Number 8, (886-904)
Edis, T. ve Bix, A. S. (2005) “Biology and ‘Created Nature’: Gender and the Body in Populer Islamic Literature from Modern Turkey and the West”, Arap Studies Journal, Vol.12/13, No.2/1 s.140-158
Eraslan, S. (2004) “İslamcı Kadının Siyasette Zaman Algısı Üzerine”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslâmcılık, Cilt 6, İstanbul: İletişim
Erkmen, S. (2020) Türkiye’de Kürtaj AKP İktidarı ve Biyopolitika, İstanbul: İletişim
Firestone, S. (1993) Cinselliğin Diyalektiği, (Çev. Yurdanur Salman) İstanbul: Payel
Foucault, M. (2007) Cinselliğin Tarihi, (Çev. Hülya Tanrıöver) İstanbul: İletişim
Göle, N. (2013) “Modernist Kamusal Alan ve İslami Ahlak”, İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri, İstanbul: Metis
Göle, N. (1994) Modern Mahrem Medeniyet ve Örtünme, İstanbul: Metis
Hidayet Şefkatli Tuksal, Başörtüsü Hikayeleri, İslamiyat III (2000) sayı: 2 sf:132
İlkkaracan, İ. (2015) “Giriş: Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik”, (Der. İpek İlkkaracan) Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, İstanbul: İletişim
İlyasoğlu, A. (1994) Örtülü Kimlik, 2. Basım, İstanbul: Metis
Kandiyoti, D. (1988) “Bargaining with Patriarchy”, Gender and Society, Vol.2, No.3, 274-290
Kardam, F ve Ecevit, Y. (2014) “1990’ların Sonunda Bir Kadın İletişim Kuruluşu: Uçan Süpürge”, 90’larda Türkiye’de Feminizm, (Der.) A. Bora ve A. Günal, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 87-109.
Köse, E. (2014) Sessizliği Söylemek Dindar Kadın Edebiyatı, Cinsiyet ve Beden, İstanbul: İletişim
Köse, E. (2011) “Dindar Kadınlığın Kurulumunda Tesettür: Beden, Yazın ve Özneleşme”, 21. Yüzyıla Girerken Birkaç Arpa Boyu, (Der. Serpil Sancar) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları
Mernissi, F. (2015a) “İslam’da Aktif Kadın Cinselliği”, (Der. İpek İlkkaracan) Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, İstanbul: İletişim
Mernissi, F. (2015b) “Bekaret ve Ataerki”, (Der. İpek İlkkaracan) Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik, İstanbul: İletişim
Millet, K. (2000) Sexual Politics, Chicago: University of Illinois Press
Narayan, U. (1997) Dislocating Cultures: Identities, Cultes and Third World Feminism, New York: Routledge
Ramazanoğlu, Y. (2004) “Cumhuriyet’in Dindar Kadınları”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık 6, İstanbul: İletişim
Ritzer, G. (2011) Sociological Theory Boston: McGraw-Hill.
Saktanber, A. (2002) “Whose Virtue is This? The Virtue Party and Women in Islamist Politics in Turkey” (Ed. Paola Bacchetta ve Margaret Power) Wright Wing Women: From Conservatives to Extremists Around the World, New York: Routledge
Saktanber, A. (2004) “Gündelik Yaşamda Dinin Yeniden Keşfinin Bir ‘Aracı’ Olarak Kadınlar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce İslamcılık 6, İstanbul: İletişim
Sancar, S. (2014) Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar, 3. Baskı, İstanbul: İletişim
Sarıgöl, P. (2013). Kesişimsellik Teorisi Bağlamında Kadın Deneyimleri: Almanya’daki Türkiyeli Göçmen Kadınlar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı.
Spivak, G. C. (1994) “Can Subaltern Speak?”, (Ed. Patrick Williams and Laura Chrisman) Colonial Discourse and Post-Colonial Theory A Reader, New York: Columbia University Press
Suğur, S. Cangöz, İ., Gönç-Şavran, T. ve Yeşildal, H. (2015) “Blurring the Boundaries between the State and Autonomy: The case of Women’s Organisations in Eskisehir”, International Conference on Knowledge and Politics in Gender and Women’s Studies, Middle East Technical University Etkinlik Tarihi: 09.10.2015 - 11.10.2015 Ankara/Turkey
Şişman, N. (2016) Emanetten Mülke Kadın Beden Siyaset, 4. Baskı, İstanbul: İz Yayıncılık
Şişman, N. (2000) Kamusal Alanda Başörtülüler Fatma Karabıyık Barbarasoğlu ile Söyleşi, İstanbul: İz Yayıncılık
Tekeli, Ş. (1993) “1980’ler Türkiyesinde Kadınlar”, 1980’ler Türkiyesinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, (Ed. Şirin Tekeli), İstanbul: İletişim
Topçu, F. (2009) “Din ve Toplum Ekseninde 2000’li Yıllarda Yeni Dindar Kadın Söylemi”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Walby, S. (2011) Future of Feminism, Cambridge: Polity
Yılmaz, Z. (2015) Dişil Dindarlık: İslamcı Kadın Hareketinin Dönüşümü, İstanbul: İletişim
Yılmaz, Z. (2013) “Dindarlığın Yeniden İnşasında İslamcı Kadınlar”, Mülkiye Dergisi, s.37(4), 9-32
Internet Kaynakları
Aktaş, C. Ramazanoğlu, Y. (2009) “Kadın Üzerine Soruşturma”, EskiYeni, Sayı 12 (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/487598)
Bora, A. (2004) “Feminizm: Sınırlar ve İhlal İmkânı”, Birikim, Sayı: 184-185 https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-184-185-agustos-eylul2004/2370/feminizm-sinirlar-ve-ihlal-imkani/4765
Çaha, Ö. (2013) “Feminizm Nedir?”, https://kadem.org.tr/feminizm-nedir/ (Erişim 05.07.2020)
Çakır, R. (2000b) Dindar Kadının Serüveni https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-137-eylul-2000/2329/dindar-kadinin-seruveni/2512
Demircan Çakar, N. (2015) “Neden Toplumsal Cinsiyet Adaleti?”, https://kadem.org.tr/neden-toplumsal-cinsiyet-adaleti/ (Erişim tarihi:05.07.2020)
Aktaş, Cihan (2000) Kamusal Alanda İslamcı Kadın ve Erkeklerin İlişkilerinde Değişim Üzerine: Bacıdan Bayana, Birikim, Sayı:137 https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-137-eylul-2000/2329/kamusal-alanda-islamci-kadin-ve-erkeklerin-iliskilerindeki-degisim-uzerine-bacidan-bayana/2513
Mir-Hosseini, Z. (2006) “Muslim Women’s Quest for Equality: Between Islamic Law and Feminism”, Critical Inquiry 32, The University of Chicago. http://www.zibamirhosseini.com/documents/mir-hosseini-article-quest-for-equality-2006.pdf
Mir-Hosseini, Z. (2010). Understanding Islamic Feminism. https://mronline.org/2010/02/09/understanding-islamic-feminism-interview-with-ziba-mir-hosseini/
Şefkatli Tuksal, H. (2007) The UnethicalDisqualification of Women Wearing the Headscarf in Turkey, Turkish Policy Quarterly, http://turkishpolicy.com/images/stories/2007-01-womeninTR/TPQ2007-1-07-hidayets
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Kadın/Woman 2000, Journal for Women's Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication, with the work [6 months] after publication simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access)
