Toplumsal Cinsiyet ve Mekânın Karşılıklı İlişkisi: Patriyarkanın Sosyal Mekânı Örgütleyişine Dair Bir Tartışma

Yazarlar

  • M. Murat Yüceşahin

DOI:

https://doi.org/10.33831/jws.v17i1.70

Anahtar Kelimeler:

feminist coğrafya- toplumsal cinsiyet- özel mekân- kamusal mekân

Özet

Mekân, kültürel yurttaşlık değerlerinin kadını dışlamasını en somut anlamda görebileceğimiz bir öğedir. Bunun nedeni mekânın kültürel inşasının kadınları güç ve etkiden alıkoyan meşruiyeti sembolize eden bir iç doğaya sahip olmasıdır. Bu nedenle de feminist coğrafyanın özellikli amacı, toplumsal cinsiyete ve mekâna göre olan bölünmeleri görünür kılmak, sorunsallaştırmak ve onlar arasındaki karşılıklı yapılanmayı-patriyarkanın sosyal mekânı örgütleyişini- ve bariz doğallığı açık etmektir. 

Benim bu makalede amacım, kadın ve erkeklerin mekân ve yerleri ne ölçüde farklılaşarak deneyimlediklerini incelemek ve bu farklılıkların toplumsal cinsiyetin sosyal inşasının bir parçası olduğu kadar nasıl da yerlerin bir özelliği olduğunu tartışmaktır. İlkin, özellikle jeopolitik anlayışa odaklanarak akademik coğrafyaya egemen olan erkek merkezli epistemolojiyi ve disiplinin mekânsal düşüncesinin eril yaklaşımdan etkilenişini açığa çıkarmaya çalışacağım. İkinci olarak, feminist coğrafyanın anahtar kavramlarını ele alarak toplumsal cinsiyet ve sosyal mekân arasındaki ilişkileri tartışacağım. Bunu yaparken de toplumsal olarak inşa edilmiş olan ‘kamusal’ ve ‘özel’ kavramları ile cinsiyetlenmiş kimliklerin inşası arasındaki ilişkiyi inceleyeceğim. Ve son olarak, kadınların günümüzdeki sosyo-ekonomik ve kültürel pratiklerine odaklanarak kamusal ve özel mekânlar arasındaki ayrımı eleştireceğim.

Referanslar

Abler R., Adams J.S. & Gould P. (1971). Spatial Organization: The Geographer’s View of the World. London: Prentice-Hall.
Acar-Savran G. (2013). Beden Emek Tarih: Diyalektik Bir Feminizm İçin. İstanbul: Pusula Yayıncılık.
Agnew J. (2005). Space: Place. İçinde, Cloke P. & Johnston R. (Ed.), Spaces of Geographical Thought. London: Sage Publications: 81-96.
Akpınar A., Bakay G. & Dedehayır H. (2009). Sunuş: Neden Kadın ve Mekân? İçinde, Akpınar A., Bakay G. & Dedehayır H. (Der.), Kadın ve Mekân: Tutsaklık mı? Sultanlık mı? İstanbul: Turkuvaz Kitapçılık ve Yayıncılık: 11-17.
Alkan A. (2009). Giriş: Cinsiyet Dinamiklerinin Peşinden Mekânın İzini Sürmek. İçinde Alkan A. (Der.), Cins Cins Mekân. İstanbul: Varlık Yayınları: 7-35.
Alkan-Korkmaz S. & Allmer A. (2013). Mekânın DNA’sı: Toplumsal Cinsiyetin Mekânsal Kalıplarının Sorgulanması. Kadın/Woman 2000, Journal for Women’s Studies, 14(1): 107-133.
Anthamatten P. & Hazen H. (2010). An Introduction to the Geography of Health. London: Routledge, Taylor & Francis Group.
Beck U. (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru (Çev. Özdoğan K. & Doğan B.). İstanbul: İthaki Yayınları.
Bilton T., Bonnett K., Jones P., Lawson T., Skinner D., Stanworth M. & Webster A., (2009). Sosyoloji (Çev. İnal K., Kartal Y., Özkale, N., Toraman, K., Özkan Y. & Güngen A.R. Siyasal Kitabevi: Ankara.
Bondi L. (2005). Troubling Space, Making Space, Doing Space. Group Analysis, 38(1): 137-149.
Bondi L. & Christie H. (2003). Working out the Urban: Gender Relations and the City. İçinde Bridge G. & Watson S. (Ed.), The Blackwell Companion to the City. Oxford: Blakckwell: 292-306.
Bourdieu P. (1977). Outline of a Theory of Practice. Cambridge: Cambridge University Press.
Cloke P. & Johnston R. (2005). Deconstructing Human Geography’s Binaries. İçinde Cloke P. & Johnston R. (Ed.). Spaces of Geographical Thought. London: Sage: 1- 20.
Cloke P., Philo C. & Sadler D. (1991). Approaching Human Geography: An Introduction to Contemporary Debates. London: Paul Chapman Publishing Ltd.
Craddock S. (1995). Sewers and Scape Goats- Spatial Metaphors of Smallpox in Nineteenth-Century San Francisco. Canadian Geographer/Géographe Canadien, 48: 62-75.
Cresswell T. (2005). Place. İçinde, Cloke P., Crang P. & Goodwin M. (Ed.), Introducing Human Geographies. Second edition. London: Hodder Arnold: 485-494.
Çalış Ş.H. & Özlük E. (2007). Jeopolitik: Mekânın Siyasallaştırılması ve Suistimali. İçinde, Dağı Z. (Ed.), Uluslararası Politikayı Anlamak: Ulus-Devlet’ten Küreselleşmeye. İstanbul: Alfa Yayıncılık: 153-211.
Direk Z. (2014). Judith Butler: Toplumsal Cinsiyet ve Bedenin Maddeleşmesi. İçinde, Direk Z. (Der.), Cinsiyetli Olmak: Sosyal Bilimlere Feminist Bakışlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları: 67-84.
Dixon D. P. & Jones III J. P. (2006). Feminist Geographies of Difference, Relation and Construction. İçinde, Aitken S. & Valentine G. (Ed.), Approaches to Human Geography. London: Sage Publications: 42-56.
Domosh M. & Seager J. (2001). Putting Women in Place: Feminist Geographers Making Sense of the World. New York: The Guildford Press.
Donovan J. (2014). Feminist Teori: Entelektüel Gelenekler (Çev. Bora A., Ağduk Gevrek M. & Sayılan F.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Entrikin J. N. & Tepple J. H. (2006). Humanism and Democratic Place-Making. İçinde, Aitken S. & Valentine G. (Ed.). Approaches to Human Geography. London: Sage Publications: 30-41.
Feng Y. (2013). Kadının Özgür ve Bütünsel Gelişimi: Feminizm ve Marksist Hümanizmin Diyalektiği (Çev. Kızılçeç D.). İstanbul: Canut Yayınevi.
Fenster T. (2005). Gender and the City: The Different Formations of Belonging. İçinde, Nelson L. & Seager J. (Ed.). A Companion to Feminist Geography. Malden: Blackwell Publishing & Wiley: 242-256.
Fırat S. (2002). Kentsel Mekânlarda Kamusal Alan. Çağdaş Yerel Yönetimler, 11(4): 41-72.
Fleetwood T. (2009). Space, Gender and Work: The Experiences and Identities of Female Street Traders in Central Pinetown, Durban. Degree of Master of Social Science, Geography and Environmental Management in the School of Environmental Sciences, University of KwaZulu-Natal, Durban.
Hall C. (1992). White, Male and Middle Class: Explorations in Feminism and History. Cambridge: Polity Press.
Harvey D. (1969). Explanation in Geography. London: Edward Arnold Publishers Ltd.
Harvey D. (1973). Social Justice in the City. Oxford: Blackwell Publishers.
Hubbard P. (2005): Space/Place. İçinde, Atkinson D., Jackson P., Sibley D. & Washbourne N. (Ed.). Cultural Geography: A Critical Dictionary of Key Concepts. London: Tauris: 41- 48.
Hubbard P., Kitchen R., Bartley B. & Fuller D. (2002). Thinking Geographically: Space, Theory and Contemporary Human Geography. London: Continuum Press.
John A. (1980). By the Sweat of their Brow: Women Workers at Victorian Coal Mines. London: Croom Helm.
Johnston L. (2005). Man: Woman. İçinde, Cloke P. & Johnston R. (Ed.). Spaces of Geographical Thought. London: Sage Publications: 119-137.
Kitchen R. (2006). Positivist Geographies and Spatial Science. İçinde, Aitken S. & Valentine G. (Ed.). Approaches to Human Geography. London: Sage Publications: 20-29.
Knox P. & Pinch S. (2010). Urban Social Geography: An Introduction. Sixth edition. London: Prentice Hall.
Lambert D. (2004). Geography in the Holocaust: Citizenship Denied. Teaching History, 116: 42- 48.
Lefebvre H. (1991). The Production of Space (Çev: Nicholson S.D.). Oxford: Blackwell Publishing.
Lefebvre H. (2014). Mekânın Üretimi (Çev: Ergüden I.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Martin J. (2005). Identity. İçinde, Atkinson D., Jackson P., Sibley D. & Washbourne N. (Ed.), Cultural Geography: A Critical Dictionary of Key Concepts. London: Tauris: 97-101.
Massey D. (1994). Space, Place and Gender. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Massey D. (2004). Geographies of Responsibility. Geografiska Annaler, 86B (1): 5-18.
Massey D. (2005). For Space. London: Sage Publications.
McDowell L. (1992a). Space, Place and Gender relations, Part 1: Feminist Empiricism and the Geography of Social Relations. Progress in Human Geography, 17: 157-179.
McDowell L. (1992b). Space, Place and Gender Relations, Part 2: Identity, Difference, Feminist Geometries and Geographies. Progress in Human Geography. 17: 305-318.
McDowell L. (1997). Capital Culture: Women at Work in the City. Oxford: Blackwell Publishing.
McDowell L. (1999). Gender, Identity and Space: Understanding Feminist Geographies. First edition. Minneapolis: University of Minnesota Press.
McDowell L. (2007). Gender, Identity and Space: Understanding Feminist Geographies. Third edition. Minneapolis: University of Minnesota Press.
McDowell L. & Massey D. (1996). A Women’s Place! İçinde, Agnew J., Livingstone D. N., Rogers A. (Ed.). Human Geography: An Essential Anthology. Oxford: Blackwell Publisher: 458-475.
McDowell L. & Sharp J.P. (1997). Practising Feminist Geographies: Editors’ Introduction. İçinde McDowell L. & Sharp J.P. (Eds.). Space, Gender, Knowledge: Feminist Readings. London: Arnold Publishing: 99-104.
Mitchell D. (2000). Cultural Geography: A Critical Introduction. Oxford: Blackwell Publication.
Moss P. (2002). Taking on, Thinking about, and Doing Feminist Research in Geography. İçinde, Moss P. (Ed.). Feminist Geography in Practice: Research and Methods. Oxford: Blackwell: 1-20.
Natter W. & Jones III, J. P. (1997). Identity, Space, and Other Uncertainties. İçinde, Benko G. & Strohmayer U. (Ed.). Space & Social Theory: Interpreting Modernity and Postmodernity. Oxford: Blackwell Publishers: 141-161.
Özlük E. (2007). Uluslararası İlişkilerde Feminizm. İçinde, Çakmak H. (Der.), Uluslararası İlişkiler: Giriş, Kavramlar ve Teoriler. Ankara: Platin Yayınları:198-204.
Peet R. (1998). Modern Geographical Thought. Oxford Blackwell Publishers.
Pratt G. (2005). Masculinity-Femininity. İçinde Cloke P., Crangve P. & Goodwin M. (Eds.), Introducing Human Geographies. Second edition. London: Hodder Arnold: 54-64.
Rose G. (1993). Feminism and Geography: The Limits of Geographical Knowledge. Cambridge: Polity Press.
Sharp J. (2004). Feminisms. İçinde, Duncan J.S.; Johnson N.C. & Schein R.H. (Ed.), A Companion to Cultural Geography. Oxford: Blackwell Publishing: 66-78.
Sassen S. (1990). Global City. Princeton: Princeton University Press.
Smith S. (2005). Society-Space. İçinde, Cloke P., Crang P. & Goodwin M. (Ed.). Introducing Human Geographies. London: Hodder Arnold: 18-33.
Soja E.W. (1989). Postmodern Geographies: The Reassertion of Space in Critical Social Theory. London: Verso.
Tuan Y.F. (1996). Space and Place: Humanistic Perspective. İçinde Agnew J., Livingstone D.N. & Rogers A. (Eds.), Human Geography: An Essential Anthology. Oxford: Blackwell Publishers: 444-475.
Urry J. (1999). Mekânları Tüketmek (Çev. Öğdül R. G.). İstanbul: Ayrıntı Yayıncılık.
UN (United Nations) (2015). World Population Prospects: The 2012 Revision Data Base. İnternet adresi: http://esa.un.org/wpp/unpp/panel_indicators.ht m. Erişim tarihi: 1.2.2015.
Vennes A. (1992). Home and Homeless in the United States: Changing Ideals and Realities. Environment and Planning D: Society and Space, 10: 445-468.
Watson S. & Austerberry H. (1986). Housing and Homelessness: A Feminist Perspective. London: Routledge and Kegan Paul.
Winchester H. & Costello L. (1995). Living on the Street: Social Organisation and Gender Relations of Australian Street Kids. Environment and Planning D: Society and Space, 13: 329-348.

İndir

Yayınlanmış

2019-07-01

Nasıl Atıf Yapılır

Yüceşahin, M. M. (2019). Toplumsal Cinsiyet ve Mekânın Karşılıklı İlişkisi: Patriyarkanın Sosyal Mekânı Örgütleyişine Dair Bir Tartışma. Kadın/Woman 2000, Journal for Women’s Studies, 17(1), 73–101. https://doi.org/10.33831/jws.v17i1.70